Konflikt serologiczny w zakresie RhD.

Ten rodzaj konfliktu serologicznego występuje najczęściej. Pojawia się gdy ciężarna ma grupę Rh(-), a dziecko grupę odmienną, dziedziczoną po ojcu: Rh(+). Konflikt matczyno-płodowy może prowadzić do ciężkiej choroby hemolitycznej, która w mechanizmie rozpadu krwinek czerwonych płodu prowadzi do niedokrwistości, niewydolności krążenia, obrzęku płodu, a w skrajnym przypadku może doprowadzić do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu.

W trakcie ciąży, gdy nawet bardzo niewielka ilość krwi płodu (oszacowano, że minimalna ilość krwi płodowej potrzebna do wywołania immunizacji waha się w granicach 0,1-0,5 ml) przedostanie się do krwiobiegu matki, jej organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała przeciwko krwinkom czerwonym dziecka. Dzieje się tak, ponieważ organizm matki rozpoznaje jako „obce” krwinki czerwone dziecka, gdyż posiadają one na swojej powierzchni czynnik Rh, którego krwinki matki nie posiadają. Do przecieku krwi w czasie ciąży może dojść w trakcie prenatalnych badań diagnostycznych, podczas krwawień, urazów brzucha oraz w trakcie porodu, cięcia cesarskiego, ręcznego wydobycia łożyska.

Aby ochronić dziecko przed rozwojem choroby hemolitycznej konieczna jest dwuetapowa profilaktyka konfliktu serologicznego w zakresie RhD.

Kobiecie ciężarnej Rh(-), u której nie stwierdzono przeciwciał w teście Coombsa, podaje się immunoglobulinę anty-D w czasie ciąży (w 28-30 tygodniu ciąży) oraz po porodzie.Na szczęście, w dzisiejszych czasach, przy odpowiednio prowadzonej diagnostyce takie sytuacje zdarzają się bardzo rzadko.

Na podstawie:
Dębska M i wsp. Profilaktyka konfliktu serologicznego – update 2020. Po Dyplomie. 2020; 4: 43-52. https://podyplomie.pl/ginekologia/34879,profilaktyka-konfliktu-serologicznego-update-2020. Data wejścia na stronę: 16.04.2024
Wielgoś M. i wsp. Konflikt serologiczny matczyno-płodowy. Forum położnictwa i ginekologii. 2023; 71: 42-47. https://www.forumginekologii.pl/artykul/konflikt-serologiczny-matczyno-plodowy-1. Data wejścia na stronę: 16.04.2024.

Konflikt serologiczny w układzie głównych grup krwi: AB0.

Konflikt serologiczny w układzie grup głównych występuje w 15% ciąż, ale tylko w 3–4% z dodatnim bezpośrednim odczynem Coombsa (BTA – bezpośredni test antyglobulinowy). Konflikt serologiczny w układzie AB0 odpowiada za 2/3 zachorowań na chorobę hemolityczną u noworodków. Najczęściej występuje, gdy matka ma grupę krwi 0, dziecko A lub B. Immunizacja jest również możliwa, gdy matka ma grupę A, a płód B lub matka B, a płód A (bardzo rzadko).
Nie w każdym przypadku niezgodności grup krwi matki i dziecka występuje konflikt serologiczny.
Objawowa choroba hemolityczna spowodowana konfliktem w układzie AB0 zwykle nie dotyczy płodu, ujawnia się po urodzeniu i może wystąpić w każdej ciąży, także pierwszej.

Objawy:

• Wczesna żółtaczka z przewagą bilirubiny wolnej, o różnym stopniu nasilenia.
• Mierna (zwykle) niedokrwistość hemolityczna z retikulocytozą i mikrosferocytozą.
• Niewielkie powiększenie wątroby lub śledziony (rzadko).

Obrzęk uogólniony w konflikcie AB0 występuje niezwykle rzadko.

Leczenie:

• Fototerapia:

U noworodków podstawową metodą leczenia żółtaczki z przewagą bilirubiny wolnej jest fototerapia. Powoduje ona obniżenie stężenia bilirubiny w wyniku jej przemian do bezbarwnych, nieszkodliwych produktów rozpuszczalnych w wodzie, wydalanych z moczem i kałem. Reakcje zachodzą pod wpływem światła niebieskiego lub białego o określonej długości fali (430–490 nm) emitowanego z odległości około 20 cm (fototerapia konwencjonalna 8–10 μW/cm2/nm). Lepsze efekty osiąga się, stosując lampy diodowe o intensywnym niebieskim świetle (LED), dające co najmniej 30 μW/cm2/nm.

• Dożylny wlew immunoglobulin:

Dożylny wlew immunoglobulin stosuje się, aby ograniczyć konieczność wykonania transfuzji wymiennej (dawkowanie 1 g/kg przez 4 godziny).

• Transfuzja wymienna:

Transfuzja wymienna ma na celu radykalne obniżenie stężenia bilirubiny z jednoczesnym usuwaniem przeciwciał przeciwko krwinkom dziecka oraz erytrocytów opłaszczonych przeciwciałami matki. W trakcie jej wykonywania koryguje się także niedokrwistość

Na podstawie:

Michalczyk B i wsp. Konflikt serologiczny. Po dyplomie. Stany nagłe. https://podyplomie.pl/wiedza/stany-nagle/538,konflikt-serologiczny. Data wejścia na stronę: 16.04.2024

Konflikt serologiczny w układach: Kell, Kidd, Duffy.

Konflikty serologiczne w zakresie innych układów antygenowych występują niezwykle rzadko. Na krwinkach czerwonych jest obecnych kilkadziesiąt różnych antygenów, mogących powodować konflikt serologiczny o różnym nasileniu, od bardzo łagodnych do bardzo ciężkich postaci.

Konflikt płytkowy.

Niezgodność antygenów na powierzchni płytek między matką a płodem może spowodować wytworzenie przez matkę przeciwciał, które po przejściu przez łożysko niszczą płytki płodu, powodując małopłytkowość – określaną jako alloimmunologiczna małopłytkowość płodów i noworodków (AIMP/N). Konflikt dotyczący płytek jest analogiczny do konfliktu Rh, w którym wytworzone przez matkę przeciwciała przeciwko antygenowi RhD obecnemu na krwinkach czerwonych prowadzą do niszczenia tych komórek i choroby hemolitycznej płodu i noworodka ale, w przeciwieństwie do konfliktu Rh, dotyczy płytek, a nie krwinek czerwonych i może występować już w pierwszej ciąży. Jego częstość oceniana jest na 1/1000-2000 żywo urodzonych dzieci. Śmiertelność jest duża: około 10% dotkniętych nim płodów/noworodków umiera w wyniku krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego (OUN).

Objawy AIMP/N.

W AIMP/N obserwuje się szeroki zakres objawów klinicznych. Najczęstszymi są wybroczyny oraz wylewy skórne i śluzówkowe u noworodka w pierwszych godzinach życia lub u płodu. AIMP/N może też przebiegać bez żadnych objawów klinicznych lub objawiać się jedynie bardzo umiarkowaną małopłytkowością. Zdiagnozowanie AIMP/N jest w takich przypadkach istotne dla kolejnych ciąż, ponieważ wykazano, że zarówno stopień małopłytkowości, jak i objawy kliniczne w kolejnych ciążach u kobiet, u których wykryto przeciwciała przeciwpłytkowe, nasilają się.

Metody diagnostyczne AIMP/N.

W zakres badań diagnostycznych w konflikcie płytkowym wchodzi: określanie antygenów HPA u matki, ojca, dziecka (ewentualnie płodu) i badanie przeciwciał.
Określanie antygenów u matki, ojca, dziecka i płodu wykonuje się, wykorzystując metody serologiczne oraz analizę DNA.

Na podstawie:

Brojer E. Diagnostyka konfliktów płytkowych. Ginekologia Po Dyplomie. 2023; 15: 34-38. https://podyplomie.pl/ginekologia/12871,diagnostyka-konfliktow-plytkowych. Data wejścia na stronę: 16.04.2024

WAŻNE!: skontaktuj się ze swoim lekarzem w przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości.