Konflikt serologiczny w układzie RhD jest najczęściej spotykanym konfliktem serologicznym u kobiet ciężarnych. Mamy z nim do czynienia, gdy kobieta ciężarna jest Rh(-), ojciec Rh(+) i dziecko odziedziczy po ojcu Rh(+).

Kiedy dochodzi do konfliktu serologicznego w układzie RhD?

Do konfliktu serologicznego w układzie RhD dochodzi, gdy do krwioobiegu matki dostanie się niewielka ilość krwi dziecka np. podczas krwawień, prenatalnych badań diagnostycznych, w wyniku wcześniejszego poronienia, ciąży pozamacicznej lub podczas porodu.

W momencie rozpoznania obcych antygenów krwinek czerwonych dochodzi do wyzwolenia w organizmie kobiety ciężarnej pierwotnej odpowiedzi immunologicznej polegającej na produkcji przeciwciał w klasie IgM, które nie przechodzą przez łożysko, przez co nie stanowią zagrożenia dla płodu. Dopiero podczas kolejnego zetknięcia się obu krwi – matki i dziecka, wyprodukowane w organiźmie matki przeciwciała przechodzą przez łożysko do organizmu dziecka, powodując wystąoienie choroby hemolitycznej.

Należy jednak pamiętać, że również pierwsza ciąża może być zagrożona wystąpieniem konfliktu serologicznego, jeśli poprzedziły ją różne sytuacje kliniczne związane z możliwością przedostania się krwi dziecka do krwioobiegu matki.
Ponowny kontakt z antygenem, co przeważnie ma miejsce już w kolejnej ciąży, prowadzi zawsze do uruchomienia mechanizmu pamięci immunologicznej i produkcji przeciwciał odpornościowych klasy IgG, które przechodzą przez łożysko, łączą się z antygenem, opłaszczając erytrocyty dziecka i wywołując u niego chorobę hemolityczną.

Choć do konfliktu serologicznego może dojść w każdej ciąży, to uważa się, że w przypadku pierwszej ciąży zagrożenie to pojawia się rzadko. Wynika to z faktu, że wyprodukowane przeciwciała nie zdążą zaatakować płodu. Tym niemniej każdy przypadek potencjalnego konfliktu serologicznego musi być prowadzony przez lekarza, który podejmuje decyzje terapeutyczne na podstawie przeprowadzanej diagnostyki. Realny problem wynikający z konfliktu serologicznego pojawia się przy drugiej i kolejnej ciąży.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej rekomenduje podanie każdej kobiecie ciężarnej Rh(-), która nie wytworzyła przeciwciał anty-D, dwuetapowej profilaktyki konfliktu serologicznego.

Na podstawie:
https://www.mp.pl/ginekologia/akty-prawne/137436,stosowanie-immunoglobuliny-anty-rhd-w-profilaktyce-konfliktu-matczyno-plodowego-w-zakresie-antygenu-d-z-ukladu-rh
Dębska M i wsp. Profilaktyka konfliktu serologicznego – update 2020. Po Dyplomie. 2020; 4: 43-52. https://podyplomie.pl/ginekologia/34879,profilaktyka-konfliktu-serologicznego-update-2020. Data wejścia na stronę: 16.04.2024
Fabijańska-Mitek J. Przeciek płodowo-matczyny: skutki kliniczne i metody oceny. Acta Haematologica Polonica 2011: 42 (3): 445-451.
Wielgoś M. i wsp. Konflikt serologiczny matczyno-płodowy. Forum położnictwa i ginekologii. 2023; 71: 42-47. https://www.forumginekologii.pl/artykul/konflikt-serologiczny-matczyno-plodowy-1. Data wejścia na stronę: 16.04.2024
Konflikt serologiczny – czym jest i komu grozi? Profilaktyka i leczenie konfliktu serologicznego. MEDONET. https://www.medonet.pl/ciaza-i-dziecko/patologia-ciazy,konflikt-serologiczny—co-to-jest–na-czym-polega-,artykul,1704099.html. Data wejścia na stronę: 16.04.2024
Rozporządzenie Ministra Zdrowia, Dziennik Ustaw RP poz: 1756, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001756. Data wejścia na stronę: 16.04.2024
Radowicki S., Łaguna P., Wielgoś M. Zalecenia dotyczące stosowania immunoglobuliny anty-RhD w profilaktyce konfliktu matczyno-płodowego w zakresie antygenu D z układu Rh obowiązujące od dnia 18 grudnia 2015 roku. https://www.rckik.wroclaw.pl/userfiles/files/IMMUNOGLOBULINA.pdf. Data wejścia na stronę: 16.04.2024