Jakie są grupy krwi?
Obecność (lub brak) określonych antygenów na powierzchni krwinek czerwonych określa grupę krwi. Podstawowymi układami grupowymi są układ AB0 – w ramach którego rozróżnia się grupy krwi: A, B, AB i 0 – oraz układ Rh, obejmujący dwie grupy: Rh+ i Rh–.
Czym są grupy krwi?
Podział na grupy jest uwarunkowany obecnością lub brakiem we krwi określonych antygenów i związanym z tym występowaniem konkretnych przeciwciał. Istnieje kilka układów, a w każdym z nich wyróżnia się odpowiednie grupy. Dwa najczęściej badane i mające największe znaczenie układy to układ AB0 (zgodnie z którym wyróżnia się grupy: A, B, AB oraz 0) i układ Rh (w którym istnieją grupy: Rh(+) i Rh(–)).
Układ grupowy AB0
Układ AB0, pierwszy odkryty układ grupowy, pozostaje wciąż najważniejszym układem w transfuzjologii i transplantologii. Występują w nim dwa antygeny (cząsteczki obecne na krwinkach): A i B. W układzie AB0 występują cztery grupy krwi:
- A – obecny antygen A
- B – obecny antygen B
- AB – obecny antygen A i B
- 0 – brak antygenu A i B.
Antygeny układu AB0 znajdują się nie tylko na krwinkach czerwonych, ale również na innych komórkach krwi i na komórkach innych tkanek. Częstość występowania poszczególnych grup układu AB0 w Polsce wynosi:
- grupa 0 – 33%
- grupa A – 40%
- grupa B – 19%
- grupa AB – 8%
Wszystkie osoby, które nie mają na krwinkach antygenu A lub B, w 3.–4. miesiącu życia zaczynają produkować przeciwciała – odpowiednio anty-A lub anty-B. Oznacza to, że osoby z grupą krwi A będą produkować przeciwciała anty-B, osoby z grupą krwi B będą produkować przeciwciała anty-A, osoby z grupą krwi AB nie będą produkować tych przeciwciał, a osoby z grupą krwi 0 będą produkować przeciwciała zarówno anty-A, jak i anty-B.
Dziedziczenie grup krwi AB0
Dziecko dziedziczy grupę krwi po rodzicach. Istnieją trzy allele, które odpowiadają za grupę krwi w układzie AB0: Ia, Ib, i0. Allele Ia i Ib są dominujące, natomiast i0 jest recesywny. Każdy człowiek ma dwa allele warunkujące grupę krwi – jeden od matki, drugi od ojca. Allele dominujące (jak sama nazwa wskazuje) przeważają nad allelem recesywnym. Oznacza to, że jeśli człowiek ma dwa allele – dominujący i recesywny, to jego grupa krwi będzie zgodna z allelem dominującym. Natomiast allele dominujące są względem siebie równorzędne. Zgodnie z tym:
- osoby mające alelle: Ia i0 oraz Ia Ia mają grupę krwi A
- osoby mające allele: Ib i0 oraz Ib Ib mają grupę krwi B
- osoby mające allele: Ia Ib mają grupę krwi AB
- osoby mające allele: i0 i0 mają grupę krwi 0.
| Rodzic | 0 | A | B | AB |
| 0 | 0 | 0 lub A | 0 lub B | A lub B |
| A | 0 lub A | 0 lub A | 0, A, B lub AB | A, B lub AB |
| B | 0 lub B | 0, A, B lub AB | 0 lub B | A, B lub AB |
| AB | A lub B | A,B lub AB | A, B lub AB | A, B lub AB |
Grupy krwi a przetaczanie krwi
Oznaczenie grupy krwi jest bardzo ważne. U każdego pacjenta, u którego przewiduje się przetoczenie krwi lub jej składników, trzeba określić grupę krwi AB0 i Rh oraz wykonać badanie na obecność przeciwciał odpornościowych z krwinkami wzorcowymi (są to wyselekcjonowane krwinki każdej z grup krwi) oraz z krwinkami dawcy. W ten sposób sprawdza się, czy nie dochodzi do reakcji biorcy na krew lub składnik krwi dawcy i czy dany preparat krwi może być bezpiecznie podany.
Na podstawie:
Wiercińska M. Jakie są grupy krwi, dziedziczenie. Medycyna Praktyczna dla pacjentów. Hematologia. 8.05.2023. https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/322589,grupa-krwi-jakie-sa-grupy-krwi-dziedziczenie. Data wejścia na stronę: 16.04.2024
https://krwiodawcy.org/grupy-krwi. Data wejścia na stronę: 16.04.2024
